Ο ΒΙΟΤΟΠΟΣ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΤΗΣ ΔΑΔΙΑΣ Συγγραφέας: Γιώργος Στάμου

Το κείμενο που ακολουθεί και αφορά στον Βιότοπο του Δάσους της Δαδιάς αντλήθηκε από την έκδοση ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΠΟ ΨΗΛΑ ΣΥΓΡΟΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΟΠΙΑ η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο έρευνας που ολοκληρώθηκε το 2010 στο Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, Εργαστήριο Εφαρμοσμένης και Ανθρώπινης Γεωγραφίας Συντονιστής και Επιστημονικός Υπεύθυνος: Κωστής Χατζημιχάλης, καθηγητής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Η έκδοση έγινε από τον εκδοτικό οίκο ΜΕΛΙΣΣΑ Ο ΒΙΟΤΟΠΟΣ ΤΟΥ ΔΑΣΟΥΣ ΤΗΣ ΔΑΔΙΑΣ Συγγραφέας: Γιώργος Στάμου Το μωσαϊκό των βιοτόπων της Δαδιάς είναι αποτέλεσμα της φυσικής εξέλιξης του δάσους και της μακρόχρονης παρουσίας του ανθρώπου στην περιοχή. Η καλλιέργεια της γης, η βόσκηση, η ξύλευση του πευκοδάσους και η εξέλιξη των οικισμών έχουν διαμορφώσει ιδιαίτερα τοπία. Τα μεγάλα ξέφωτα που διακρίνονται, δημιουργούν ιδανικές συνθήκες διαβίωσης των σημαντικών αρπακτικών πουλιών που ζουν στον βιότοπο. Το Δάσος Δαδιάς, σήμερα σημαντικό εθνικό πάρκο, βρίσκεται στο μέσο του νομού Έβρου, κοντά στα κύρια μεταναστευτικά μονοπάτια των πουλιών. Η γεωγραφική του θέση, στη ζώνη μετάβασης από το μεσογειακό στο ηπειρωτικό κλίμα και η ποικιλομορφία των γεωλογικών σχηματισμών δημιούργησαν το πολυποίκιλο ανάγλυφο της περιοχής. Δασικές εκτάσεις (κατά το μεγαλύτερο μέρος πευκοδάση) εναλλάσσονται με πετροπλαγιές, λιβάδια, ρεματική βλάστηση και αγροτικές καλλιέργειες. Η ποικιλία των βιοτόπων ευθύνεται για την υψηλή για την υψηλή ποικιλότητα ειδών πανίδας. Στο Δάσος Δαδιάς έχουν καταγραφεί πάνω από 200 είδη πουλιών. Στην ευρύτερη περιοχή έχουν παρατηρηθεί 36 από τα 38 ευρωπαϊκά είδη ημερόβιων αρπακτικών πουλιών. Από αυτά, μερικά ξεχειμωνιάζουν στη Δαδιά, άλλα περνούν κατά τη διάρκεια των μεταναστευτικών τους ταξιδιών, ενώ 23 είδη φωλιάζουν μόνιμα στην περιοχή. Στο Δάσος Δαδιάς συνυπάρχουν τρεις από τους τέσσερις ευρωπαϊκούς γύπες: ο μαυρογύπας, το όρνιο και ο ασπροπάρης. Η Δαδιά και η Εξτραμαδούρα στην κεντρική Ισπανία φιλοξενούν τους τελευταίους πληθυσμούς του μαυρογύπα σε ολόκληρη της Ευρώπη. Στη Δαδιά απαντούν 41 είδη ερπετών και αμφιβίων ενώ έχουν καταγραφεί συνολικά 36 είδη θηλαστικών, πηγή τροφής για τα αρπακτικά πουλιά. Το σπουδαίο είναι ότι στους κυνηγότοπους τα αρπακτικά βρίσκουν γέρικα δέντρα και βράχια, κατάλληλα για να κατασκευάσουν τις φωλιές τους. Έτσι, η άφθονη τροφή και ο μεγάλος αριθμός θέσεων φωλεοποίησης μειώνουν τον ανταγωνισμό ανάμεσα στα αρπακτικά του ίδιου είδους και ανάμεσα σε πουλιά διαφορετικών ειδών. Το αποτέλεσμα είναι η συνύπαρξη πολλών ειδών ορνιθοπανίδας σε μικρή σχετικά επιφάνεια. Το Δάσος Δαδιάς παρέμεινε για αρκετό χρονικό διάστημα χωρίς έντονες ανθρωπογενείς παρεμβάσεις. Οι κάτοικοι των παραδασόβιων κοινοτήτων ανέπτυσσαν ήπιες παραδοσιακές δραστηριότητες, όπως η παραγωγή ξυλοκάρβουνου. Από το 1969 άρχισε η συστηματική εκμετάλλευση του δάσους. Οι δασικές εργασίες εντάθηκαν και το δίκτυο των δασικών δρόμων επεκτάθηκε, για να διευρυνθεί η υλοτόμηση. Το 1979 δύο διεθνείς οικολογικές οργανώσεις, η Διεθνής Ένωση για την Διατήρηση της Φύσης και των Φυσικών Πόρων (IUCN) και το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF), χρηματοδοτούν μία μελέτη αξιολόγησης της περιοχής. Με βάση αυτή τη μελέτη το Δάσος Δαδιάς κηρύχθηκε με προεδρικό διάταγμα «Προστατευμένη Περιοχή» το 1980. Αποφασίστηκε η εξαίρεση μιας περιοχής περίπου 7000 εκταρίων από κάθε είδους δασική εκμετάλλευση καθώς αυτή αποτελεί τον κύριο χώρο φωλιάσματος των αρπακτικών πουλιών της ευρύτερης περιοχής. Αποφασίστηκε επίσης η δημιουργία μιας περιφερειακής ζώνης επιφάνειας περίπου 30.000 εκταρίων, όπου ισχύουν μόνο χρήσεις γης. Στόχος της ανακήρυξης της Προστατευόμενης Περιοχής Δάσους Δαδιάς είναι η διαμόρφωση εκείνων των περιβαλλοντικών συνθηκών που εγγυώνται την επιβίωση και την αναπαραγωγή των αρπακτικών πουλιών. Από το 1986 υλοποιούνται στην περιοχή προγράμματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, χρηματοδοτούμενα από εθνικούς και κοινοτικούς πόρους. Στο πλαίσιο των προγραμμάτων που υλοποιούνται στη Δαδιά κατασκευάστηκαν ξενώνας, κέντρο ενημέρωσης και αναψυκτήριο για τους επισκέπτες του δάσους. Επίσης ταΐστρα για την τροφική ενίσχυση των γυπών και παρατηρητήριο για τα αρπακτικά πουλιά. Η κατασκευή της ταΐστρας κρίθηκε αναγκαία καθώς τα τελευταία χρόνια η κτηνοτροφία έχει υποχωρήσει σημαντικά στην περιοχή, ενώ έχουν επίσης μειωθεί κατά πολύ πληθυσμιακά μεγέθη των μεγάλων θηλαστικών. Για τον λόγο αυτόν ξεκίνησε το 1987 ένα πρόγραμμα τροφικής ενίσχυσης των γυπών με νεκρά κτηνοτροφικά ζώα. Ο χώρος όπου μεταφέρονται τα νεκρά ζώα βρίσκεται στις παρυφές του μεγάλου πυρήνα. Η λειτουργία της ταΐστρας αποδείχθηκε ικανοποιητική, καθώς και οι μαυρόγυπες αυξήθηκαν από 25 άτομα το 1979 σε περίπου 100 άτομα σήμερα. Οι γύπες τρέφονται με νεκρά ζώα, κάθε είδος όμως τρέφεται με διαφορετικό τμήμα του χώρου. Η διαφορετική τροφική συμπεριφορά οδηγεί στη διάκριση των οικοθέσεων των ειδών. Η τροφική εξειδίκευση των 3 ειδών μειώνει επίσης τον ανταγωνισμό που αναπτύσσεται μεταξύ τους. Με τον τρόπο αυτό τα τρία είδη συνυπάρχουν στην περιοχή. Ο μαυρογύπας, με το δυνατό ράμφος, τρέφεται με το δέρμα και τα κόκαλα του νεκρού ζώου. Το όρνιο με τον μακρύ λαιμό, προτιμά τα μαλακά μέρη. Ο ασπροπάρης, με το λεπτό ράμφος, τρέφεται με τα υπολείμματα. Οι γύπες μπορούν όλοι μαζί να τραφούν από τα πτώματα των ζώων χωρίς να αφήσουν υπολείμματα. Τα διαχειριστικά μέτρα που υλοποιούνται στην Προστατευόμενη Περιοχή Δάσους Δαδιάς έχουν θετικά αποτελέσματα για την ορνιθοπανίδα στο σύνολό της. Στο χρονικό διάστημα που έχουν μεσολαβήσει από την ανακήρυξη της Προστατευόμενης Περιοχής, οι δραστηριότητες στους δύο πυρήνες παρακολουθούνται διαρκώς. Έτσι, οι αποψιλωτικές υλοτομίες για την παραγωγή ξύλου σταμάτησαν, η κτηνοτροφία διατηρήθηκε σε ελεγχόμενα επίπεδα και αποφεύχθηκαν έργα όπως η κατασκευή νέων δασικών δρόμων, που θα επέφεραν σημαντική διαταραχή στο οικοσύστημα. Η φωλεοποίηση από τον μεγαλύτερο αριθμό των αρπακτικών στη ζώνη των δύο πυρήνων αποδεικνύει ότι το καθεστώς προστασίας έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Να σημειωθεί, τέλος, ότι η περιβαλλοντικά συμβατή ανάπτυξη του οικοτουρισμού έχει σε μεγάλο βαθμό αντισταθμίσει την απώλεια εισοδήματος για τους κατοίκους της περιοχής που θίγονται από την εφαρμογή των διαχειριστικών μέτρων. Εικόνα από την πυρκαγιά της καταστροφής Έβρος / «Φυτεύουν» ανεμογεννήτριες δίπλα στο καμένο δάσος της Δαδιάς Εφημερίδα Η ΑΥΓΗ, 23.8.22 της Ηλέκτρας Βισκαδουράκη Η «γαλάζια» διοίκηση της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης εξυπηρετεί τις βλέψεις της Siemens για τοποθέτηση ανεμογεννητριών Υποψίες έχει κινήσει στους κατοίκους του Έβρου η αλληλουχία γεγονότων από την πλευρά της «γαλάζιας» διοίκησης της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης που εξυπηρετεί τελικώς τις βλέψεις της Siemens για τοποθέτηση ανεμογεννητριών σε απόσταση αναπνοής από τον εθνικό πάρκο της Δαδιάς. Οι υποψίες γιγαντώνονται από το γεγονός ότι η φωτιά στον εθνικό δρυμό ξέσπασε δυο μέρες μετά τη σχετική έγκριση χωροθέτησης των ανεμογεννητριών από το Περιφερειακό Συμβούλιο υπέρ της γνωστής εταιρείας γερμανικών συμφερόντων. Σε απόσταση αναπνοής  Η υπόθεση της χωροθέτησης των ανεμογεννητριών σε απόσταση μόλις 4,5 χιλιομέτρων από την ανατολική πλευρά του εθνικού δρυμού της Δαδιάς ξεκινά τον Ιούλιο του 2021. Τότε, η αρμόδια υπηρεσία της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης (ΑΜΘ) υποβάλλει προς την περιφερειακή Διοίκηση Μέτιου και τις παρατάξεις του Περιφερειακού Συμβουλίου αρνητική γνωμοδότηση για την κατασκευή αιολικού πάρκου στην θέση Πλατοράχη και του νέου υποσταθμού 33/150kV στη θέση Θυμαριά. Δέκα ανεμογεννήτριες, ένας υποσταθμός και συνοδά έργα  Σύμφωνα με τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), το έργο, που θα το εκτελέσει η Siemens Gamesa Renewable Energy A.E., αφορούσε την εγκατάσταση 10 ανεμογεννητριών συνολικής ισχύος 49 MW, όπως και τη διάνοιξη επτά (7) τμημάτων νέας εσωτερικής οδοποιίας εντός των πολυγώνων του αιολικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, συνολικού μήκους 4.444,25 μέτρων, μαζί με διαμόρφωση πλατωμάτων ανέγερσης των ανεμογεννητριών και της συναρμολόγησης του γερανού ανέγερσης των ανεμογεννητριών με 10 ζώνες επέμβασης, κατ’ αντιστοιχία με τις ανεμογεννήτριες. Επίσης, προβλέπονταν τοπικές διαπλατύνσεις στον υφιστάμενο κεντρικό ασφαλτοστρωμένο δρόμο προσέγγισης του αιολικού σταθμού (δρόμος που εκκινεί από την Παλαιά Εθνική οδό προς οικισμό Γεμιστής), αλλά και κατασκευή πέντε (5) ζωνών αναστροφής των οχημάτων. Παράλληλα, στη ΜΠΕ προβλέπονταν και εργασίες ηλεκτρικής διασύνδεσης. Η αρνητική γνωμοδότηση  Η υπηρεσία της Περιφέρειας ΑΜΘ επισημαίνει στην αρνητική γνωμοδότησή της, ότι η χωροθέτηση του έργου μπορεί να είναι «εκτός περιοχών του Δικτύου Natura 2000», αλλά βρίσκεται σε «αρκετά μεγάλη εγγύτητα» προς το Δάσος Δαδιάς - Σουφλί και τα όρια του Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς - Λευκίμης - Σουφλίου, όπως επίσης ότι το αιολικό πάρκο θα απέχει μόλις 4,5 χιλιόμετρα και «ο υποσταθμός χωροθετείται μόλις εκτός των ορίων»!  Το καταφύγιο των υπό εξαφάνιση πουλιών  Στην εισήγηση της υπηρεσίας της Περιφέρειας ΑΜΘ καταγράφεται ότι η περιοχή που θα χωροθετηθούν οι 10 ανεμογεννήτριες χρησιμοποιείται από σπάνια και απειλούμενα αρπακτικά και υδρόβια είδη ορνιθοπανίδας, με κυριότερα τον μαυρόγυπα -ο πληθυσμός του οποίου είναι ο τελευταίος που έχει απομείνει στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Ευρώπη-, τον φιδαετό, τον καλαμόκιρκο, τον σφηκιάρη, τον μαυροπελαργό, τον λευκοπελαργό και τον νανόκυκνο, για τον οποίον γίνεται εκτενής αναφορά, καθώς έχει καταγραφεί πανευρωπαϊκά συρρίκνωση του πληθυσμού του, αλλά μεγάλη συγκέντρωση στην περιοχή του δρυμού. Μεταξύ Δήμου Αλεξανδρούπολης και Περιφέρειας ΑΜΘ  Ενώ, λοιπόν, ήταν αρνητική η εισήγηση της υπηρεσίας της Περιφέρειας ΑΜΘ, σε επίπεδο Δήμου Αλεξανδρούπολης το κοινοτικό συμβούλιο Πέπλου τον Δεκέμβριο του 2021 έδωσε κατά πλειοψηφία θετική γνωμοδότηση για το έργο, με το σκεπτικό ότι «η επένδυση δεν θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία». Όμως, το θέμα επανήλθε σε επίπεδο Περιφέρειας ΑΜΘ και την 17η Μαρτίου 2022 η Επιτροπή Αγροτικής Οικονομίας και Περιβάλλοντος του Περιφερειακού Συμβουλίου ΑΜΘ, στην οποία έχει την πλειοψηφία η διοικούσα παράταξη του Χρ. Μέτιου, υιοθετεί ομόφωνα την αρνητική εισήγηση της υπηρεσίας της Περιφέρειας ΑΜΘ. Αυτή η εξέλιξη, που θα δρομολογούσε και την αρνητική εξέλιξη για το έργο, δεν ικανοποιούσε τις επιδιώξεις της κατασκευάστριας εταιρείας, η οποία προσέφυγε στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας - Θράκης υποβάλλοντας αίτημα επανεξέτασης της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για το έργο, επικαλούμενη μάλιστα τη θετική εισήγηση της κοινότητας Πέπλου του Δήμου Αλεξανδρούπολης. Την 13η Μαΐου 2022, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας - Θράκης με έγγραφό της προς το Περιφερειακό Συμβούλιο ΑΜΘ ζήτησε από το συλλογικό όργανο την επανεξέταση της ΜΠΕ του έργου του και την παράσταση της εταιρείας κατά τη συζήτηση του θέματος. Την 6η Ιουλίου 2022 το θέμα επανήλθε στην Επιτροπή Αγροτικής Οικονομίας και Περιβάλλοντος του Περιφερειακού Συμβουλίου ΑΜΘ, που το παρέπεμψε προς συζήτηση στο Περιφερειακό Συμβούλιο. Γαλάζια στήριξη στην εταιρεία  Την 18η Ιουλίου 2022, στη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου ΑΜΘ, έγινε η μεγάλη ανατροπή! Η γαλάζια Διοίκηση της Περιφέρειας ΑΜΘ, υπό τον περιφερειάρχη Χρήστο Μέτιο, εισηγήθηκε όχι την τροποποίηση της αρχικής ΜΠΕ, αλλά την ανάκληση της αρχικής απόφασης της Επιτροπής Αγροτικής Οικονομίας και Περιβάλλοντος, που απέρριπτε τη χωροθέτηση των ανεμογεννητριών με βάσει την αρνητική εισήγηση της υπηρεσίας της Περιφέρειας. Με αυτό τον τρόπο, η διοίκηση Μέτιου μαζί με τη στήριξη της παράταξης Τοψίδη και Σιμιτζή έδωσε κατά πλειοψηφία την έγκρισή της επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για την κατασκευή και λειτουργία του αιολικού σταθμού. Τι καταγγέλλει ο περιφερειακός σύμβουλος, Ν. Αργυρίου  Την εισήγηση του γαλάζιου περιφερειάρχη καταψήφισαν επτά περιφερειακοί σύμβουλοι της αντιπολίτευσης, εκ των οποίων τρεις προερχόμενοι από την Περιφερειακή Ενότητα Έβρου, μεταξύ των οποίων και ο Νίκος Αργυρίου, που σχολιάζοντας την υπόθεση είπε στην ΑΥΓΗ: «Δυστυχώς η περιφερειακή Αρχή έσπευσε να ικανοποιήσει τα αιτήματα της εταιρείας, χωρίς να προχωρήσει σε καμία τροποποίηση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, όπως άλλωστε είχε ζητήσει η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας - Θράκης από την Περιφέρεια». «Η περιφερειακή Αρχή Μέτιου οχυρώθηκε, λοιπόν, πίσω από την απόφαση της κοινότητας και τη μετέπειτα απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Αλεξανδρούπολης, αγνόησε την εισήγηση της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος & Υδροοικονομίας της Περιφέρειας, την απόφαση της Επιτροπής Αγροτικής Οικονομίας και Περιβάλλοντος του Περιφερειακού Συμβουλίου ΑΜΘ και τελικώς εξυπηρέτησε τις επιδιώξεις της εταιρείας», υπογράμμισε ο Ν. Αργυρίου.  Πηγή: συσπείρωση αριστερών αρχιτεκτόνων http://syspirosiaristeronarxitektonon.blogspot.gr/